Narodowy Bank Polski to instytucja, o której roli i funkcjach jako społeczeństwo wiemy zaskakująco niewiele. Tymczasem jest to ważny organ konstytucyjny, który ma niebagatelny wpływ na stabilność gospodarki i bezpieczeństwo systemu bankowego. Dowiedz się, na czym polega działalność NBP oraz jak podejmowane w nim decyzje mogą się przełożyć na Twoje osobiste finanse.
NBP jest bankiem centralnym, a więc instytucją, która pełni nadzór nad całym systemem bankowym w Polsce i odpowiada za prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej. Jest jednak zależny od państwa, w przeciwieństwie do banków komercyjnych, którymi kierują prywatni właściciele. Jest to kluczowy podmiot polityki gospodarczej oraz stabilizator sektora bankowego. Prowadzi rachunki instytucji państwowych oraz obsługę budżetu państwa. Zarządza także polskimi rezerwami złota.
Ważnym zadaniem NBP jest nadzór nad systemem bankowym w Polsce. Bank centralny pełni funkcje regulacyjne i nadzorcze. To jeden z tych organów państwa, który ma zasadniczy wpływ na poziom bezpieczeństwa finansowego oraz stabilność instytucji finansowych.
Narodowy Bank Polski pełni trzy główne funkcje:
ü emitenta pieniędzy,
ü banku banków,
ü centralnego banku państwa.
Ta pierwsza jest oczywista – NBP to bank emisyjny, który emituje czyli wprowadza do obiegu prawne środki płatnicze w naszym kraju. Mowa oczywiście o monetach i banknotach, opiewających na złote i grosze.
„Bank banków” to stwierdzenie w zasadzie potoczne, które jednak dobrze opisuje drugą funkcję. Dla uproszczenia można powiedzieć, że banki komercyjne zwracają się do NBP z potrzebami analogicznymi do tych, jakie mają klienci zwracający się do banków komercyjnych.
Trzecią funkcję, centralnego banku państwa, omówiliśmy już wcześniej.
Jednym z najważniejszych zadań NBP jest dbanie o stabilność cen w gospodarce, co przekłada się na stabilność całej strefy gospodarczej, na globalny ład na poziomie państwa. Przewidywalne, niepolegające nagłym zmianom ceny, umożliwiają planowanie działań z wyprzedzeniem. Nie tylko w przypadku indywidualnych konsumentów, ale także przedsiębiorstw. Stabilność cen przekłada się na niezakłócone procesy inwestycyjne i spokojną politykę kadrową.
Narodowy Bank Polski jest emitentem znaków pieniężnych czyli mówiąc prościej – banknotów i monet. Oznacza to, że w sytuacji ryzyka związanego z płynnością jest w stanie wykonać interwencję i wprowadzić do gospodarki dodatkowe, niezbędne środki. To jeden z elementów szeroko rozumianego nadzoru finansowego nad gospodarką. Na tym przykładzie dobrze widać, że Narodowy Bank Polski odpowiada nie tylko za działania w ramach polityki monetarnej, ale pełni także istotną rolę w innych obszarach.
Wspomniana wyżej stabilność cen jest uzyskiwana przy pomocy polityki pieniężnej. Jest to zespół działań, które oddziałują na podaż pieniądza na rynku oraz kursy walut.
Podstawowym i najważniejszym instrumentem polityki pieniężnej są stopy procentowe. O ich wysokości decyduje Rada Polityki Pieniężnej. Jest to organ decyzyjny NBP, któremu przewodniczy prezes Narodowego Banku Polskiego. Stopa procentowa to koszt pieniądza na rynku. Na jej podstawie kształtowane jest oprocentowanie kredytów i pożyczek, ale także lokat czy kont oszczędnościowych.
Do instrumentów polityki pieniężnej należą także m.in. operacje otwartego rynku, system rezerwy obowiązkowej czy operacje depozytowo-kredytowe.
Narodowy Bank Polski poprzez swoją politykę pieniężną może wpływać na oprocentowanie kredytów. a co za tym idzie na poziom inwestycji w gospodarce. Trzeba bowiem pamiętać, że działania rozwojowe w firmach są najczęściej finansowane ze środków zewnętrznych. Drogi kredyt zniechęca do inwestycji. Polityka pieniężna nakierowana na zdławienie zbyt wysokiej inflacji najczęściej polega na ponoszeniu stóp procentowych. Wyższa cena pieniądza „schładza" gospodarkę i obniża poziom inflacji. Niestety wpływa to jednocześnie negatywnie na poziom inwestycji i rozwój gospodarczy.
Narodowy Bank Polski samodzielnie kształtuje i realizuje politykę pieniężną naszego kraju. Niezależność NBP została zagwarantowana w Konstytucji RP, ustawie o Narodowym Banku Polskim oraz w ustawie Prawo bankowe. Warto wspomnieć, że zarówno prezes NBP jak i członkowie Zarządu NBP są powoływani na 6-letnie kadencje, co w zamyśle ustawodawcy zapewnia niezależność od czteroletnich cykli parlamentarnych.
Narodowy Bank Polski zaopatruje banki komercyjne w pieniądze. Ponadto dba o bezpieczeństwo depozytów znajdujących się w tych bankach i sprawuje pieczę nad polskimi systemami płatności. Co więcej, NBP reguluje rozliczenia między bankami – organizuje sam system rozliczeń i prowadzi rachunki. Może także zareagować w sytuacji kryzysowej – jest pożyczkodawcą ostatniej szansy dla banków komercyjnych, które wpadną w kłopoty.
Narodowy Bank Polski korzysta z instrumentów polityki pieniężnej w taki sposób, by osiągnąć i utrzymać założony cel inflacyjny. Obecnie jest on wyznaczony na poziomie 2,5% z możliwym odchyleniem (w obie strony) w wysokości jednego punktu procentowego. Inflacja na takim poziomie gwarantuje stabilizację cen i oddala groźbę deflacji, która nie jest korzystna dla gospodarki.
Niestety wszyscy wiemy, że aktualny poziom inflacji znacznie odbiega od celu inflacyjnego.
Działania i decyzje podejmowane przez NBP znajdują swoje odzwierciedlenie w domowych budżetach milionów Polaków. Bank ma wpływ na ceny podstawowych produktów czy koszty kredytów, co z kolei może się wyraźnie przełożyć na domowe finanse i strategie konsumenckie.
Zachęcamy do zapoznania się z ofertą kredytów w Santander Consumer Banku.
